Koken met Hashimoto - Voeding & Hashimoto

de basis: Hashimoto en de behandeling

Wat is Hashimoto?

Jaarlijks krijgen 15.000 mensen in Nederland de diagnose Hashimoto. Hashimoto is een auto-immuunziekte waarbij het lichaam haar eigen schildklier aanvalt. Dit leidt tot ontstekingen en schade aan dit belangrijke orgaan. Als gevolg hiervan gaat de schildklier na verloop van tijd trager werken. De schildklier wordt vaak beschouwd als de motor van het lichaam. Je kunt je dus voorstellen dat als deze minder efficiënt werkt, er verschillende problemen in het lichaam kunnen ontstaan. Vermoeidheid is een van de meest bekende symptomen, maar de lijst met mogelijke complicaties is echt eindeloos en kan ook van persoon tot persoon variëren. Wil je meer te weten komen over Hashimoto en een trager werkende schildklier?

Ga naar de website van Schildklier Organisatie Nederland (SON)
Laat je bijpraten door Vera Kamphorst op Hashimoto.nl of lees haar boeken
Lees het boek Leven met Hashimoto van Kelly Hommersen

Hoe wordt Hashimoto doorgaans behandeld?

Wanneer de schildklier te traag gaat werken, schrijven artsen vaak medicatie voor om het tekort aan schildklierhormonen aan te vullen met synthetische varianten. Voor veel mensen is deze medicatie uiterst effectief. Toch is er een groep die ondanks medicatie last blijft houden van restklachten. Bovendien moeten de meeste mensen na verloop van tijd de medicatiedosering verhogen. Dit komt doordat de oorzaak van de auto-immuunreactie niet wordt aangepakt, maar alleen het gevolg ervan wordt behandeld. Voeding en aanpassingen in levensstijl bieden veel mensen wel de mogelijkheid om juist de onderliggende oorzaak aan te pakken.

De Hashimoto Foundation zet zich in om de kennis over Hashimoto en de aanvullende behandelingsmogelijkheden bij huisartsen te vergroten.

de theorie: Relatie tussen darmen, voeding & Hashimoto

De relatie tussen de darmen & Hashimoto

Er wordt algemeen aangenomen dat het ontstaan van Hashimoto wordt veroorzaakt door een combinatie van 3 factoren: erfelijke aanleg, triggers (zoals hormonale veranderingen door zwangerschap), en een ‘lekkende’ of ‘hyperpermeabele’ darm. In deze theorie speelt de darm een cruciale rol bij het ontstaan én in stand houden van de auto-immuunreactie.

Hoe werkt dat? De darmwand fungeert als een filter in het lichaam. Wanneer voedsel voldoende is afgebroken in de darmen, worden de nuttige stoffen door de darmwand doorgelaten en in het bloed opgenomen. Als de darmwand geïrriteerd raakt, functioneert deze filter minder effectief. De poriën in de darmwand gaan wijder openstaan, waardoor onvolledig afgebroken of schadelijke stoffen in de bloedbaan terechtkomen. Dit fenomeen staat bekend als een ‘lekkende’ of ‘hyperpermeabele’ darm.

Als er ongewenste stoffen in de bloedbaan terechtkomen, kan dat leiden tot laagdrempelige ontstekingen in het lichaam, die vermoeidheid en andere gezondheidsproblemen veroorzaken. Op de lange termijn kan een lekkende darm leiden tot een reeks gezondheidsproblemen, waaronder voedselallergieën en auto-immuunreacties. Het begrijpen van deze relatie tussen voeding, de darmen en auto-immuunziekten zoals Hashimoto, is van groot belang voor effectieve behandeling en management van de ziekte en de symptomen.

Hoewel deze theorie veel steun heeft gekregen van sommige onderzoekers en patiëntengemeenschappen, is het belangrijk op te merken dat het onderwerp van auto-immuunziekten zeer complex is en nog steeds actief wordt onderzocht. Er is niet één enkele oorzaak voor auto-immuunziekten, en de exacte mechanismen kunnen van persoon tot persoon variëren. Ikzelf heb veel positieve effecten ervaren nadat ik mijn dieet heb aangepast op basis van deze theorie, wat mijn geloof in deze theorie heeft gesterkt. Lees hier mijn ervaring.

Leer je eigen intolerantiepuzzel leggen

Als je restklachten hebt bij Hashimoto, dan is het belangrijk om erachter te komen welke voedingsmiddelen bij jou bijdragen aan een lekkende darm – en daarmee dus aan ontstekingen en de auto-immuun reactie in je lichaam. Die is niet voor iedereen hetzelfde, dus zal je bij jezelf op onderzoek moeten gaan. Dit doe je door ‘verdachte’ ingrediënten tijdelijk niet meer te eten en dan te kijken hoe je lichaam daarop reageert. Daarna voeg je ze weer toe aan je dieet, en ook dan kijk je weer hoe je reageert. Langzaam maar zeker wordt je eigen intolerantiepuzzel steeds completer en kan je voor de rust zorgen in je lichaam die het nodig heeft om te herstellen, je meer energie te geven en je klachten te verminderen. Hieronder bespreek ik de meest verdachte voedingsgroepen en de diëten die zijn ontworpen om je intolerantiepuzzel mee te onderzoeken.

Gluten en zuivel hoofdverdachten bij lekkende darmen en trage schildklieren

De eiwitten in gluten en zuivel* kunnen bij veel mensen de darmwand irriteren. Op den duur kan dit leiden tot een lekkende darm. Bovendien lijken de eiwitstructuren van gluten en zuivel sterk op structuren in schildkliercellen. Als de gluten- en zuiveleiwitten in het bloed terechtkomen en het lichaam ze als onwenselijk beschouwt, gaat het lichaam hard aan het werk om ze op te ruimen. Helaas worden in dit proces vaak ook de schildkliercellen aangevallen, wat resulteert in een trager werkende schildklier en alle gevolgen van dien.

Veel mensen met Hashimoto ervaren daarom een verbetering in hun gezondheid als ze stoppen met gluten en/of zuivel. Dit helpt in veel gevallen de darmen tot rust te brengen en om de ontsteking en auto-immuunreactie bij de schildklier te verminderen of zelfs te stoppen. Het duurt wel even voordat het lichaam deze voedingsmiddelen volledig heeft afgevoerd en je het effect kunt merken. Dus als je met deze voedingsmiddelen wilt stoppen om te kijken of het voor jou werkt, geef jezelf dan minstens drie maanden de tijd. Als je moet kiezen, start dan met gluten. Daarvan zijn de effecten meestal het grootst.

*Met zuivel wordt alle dierlijke zuivel bedoeld, met alle zuivel-eiwitten, dus ook die van geiten en schapen. Het gaat bovendien niet alleen om de lactose, dus ook lactosevrije producten met zuivel kunnen problemen veroorzaken.

Alle recepten op deze website zijn gluten- en zuivelvrij. Daarnaast help ik je graag met het overstappen naar een glutenvrij en/of zuivelvrij dieet.

Soja, suiker en alcohol zijn andere bekende verstoorders

Naast gluten en zuivel zijn soja, suiker en alcohol vaak schuldig aan het in stand houden van restklachten bij mensen met Hashimoto. Ik zal je kort uitleggen waarom.

Soja
Soja wordt vaak afgeraden om 3 redenen: (1) Soja bevat stoffen die de productie van de schildklierhormonen T4 en T3 kunnen verstoren – en daar hebben mensen met een traag werkende schildklier al tekorten van. (2) Soja kan de darmwand beschadigen, waardoor het kan bijdragen aan een lekkende darm. (3) Overmatige consumptie van soja kan je hormoonbalans verstoren, vooral bij vrouwen. Een verstoorde hormoonbalans en Hashimoto klachten zijn vaak met elkaar verweven.

Suiker
Suiker, en dan vooral geraffineerde suiker en chemische zoetstoffen, worden ook om 3 redenen afgeraden. (1) Ze vergroten de groei van schadelijke bacteriën in de darmen en kunnen ontstekingen in het spijsverteringsstelsel veroorzaken. Dit kan leiden tot darmproblemen, waaronder een lekkende darm. (2) Het heeft een negatieve impact op het vermogen van je darmen om het inactieve schildklierhormoon T4 om te zetten naar het actieve schildklierhormoon T3. (3) Suiker zorgt voor schommelingen in je bloedsuikerspiegel. Dit brengt je lichaam en je immuunsysteem uit balans, waardoor er meer kans is op ontstekingen – terwijl je die juist tot rust wil brengen.

Natuurlijke zoetstoffen zoals honing en kokosbloesemsuiker zijn minder belastend voor het lichaam, hoewel matige consumptie nog steeds wordt aangeraden.

Alcohol
Alcohol is belastend voor de darmen en de lever en wordt daarom afgeraden. (1) Net als suiker kan alcohol zowel de darmwand als het darm-microbioom negatief beïnvloeden. (2) Alcohol is heel belastend voor de lever, die een cruciale rol speelt bij de omzetting van het schildklierhormoon T4 naar T3. Daarnaast reguleert de lever de gehele hormoonbalans, inclusief oestrogeenniveaus. Wanneer de lever bezig is met het afbreken van alcohol, worden andere activiteiten vertraagd, wat het lichaam uit balans kan brengen.

Het effect van soja, suiker en alcohol verschilt van persoon tot persoon. Als je last hebt van restklachten en het vermijden van gluten en/of zuivel niet voldoende is, kan het de moeite waard zijn om deze producten (tijdelijk) te laten staan. Op deze manier kun je onderzoeken of ze een effect op jou hebben en, zo ja, welk effect dat is. Het kan een waardevolle stap zijn om je gezondheid te verbeteren en restklachten te verminderen. Hiervoor is het het Hashimoto Eliminatie Dieet ontworpen door Vera Kamphorst. Lees meer over de Hashimoto diëten.
Alle recepten op deze website zijn vrij van gluten, zuivel, soja, suiker en alcohol.

Overige voeding die voor problemen kan zorgen

Al hoewel de hoofdverdachten hierboven zijn beschreven, betekent dat nog niet dat de lijst compleet is. Er zijn meer voedingsmiddelen waar mensen met Hashimoto en andere auto-immuunziekten last van kunnen hebben. Er is veel onderzoek gedaan naar mensen met auto-immuun ziekten en daar is een hele lijst uit voortgekomen van producten die tot problemen kunnen leiden. Hieronder vallen naast gluten, zuivel, soja, suiker en alcohol ook granen, pseudogranen, eieren, noten, pitten, zaden, peulvruchten, nachtschades (tomaat, aubergine, paprika en aardappel), een aantal plantaardige oliën en bewerkte voedingsmiddelen. Om erachter te komen of jij last hebt van deze voedingsmiddelen is het Auto-Immuun Protocol (AIP), een eliminatiedieet, ontworpen. Lees meer over de Hashimoto diëten.

Het mooie van deze website is dat je de recepten kunt filteren. Je kan hierbij aangeven of je een AIP dieet volgt, of specifiek ingrediënten selecteren die je door een intolerantie, allergie of anderszins wil mijden.

Aangepaste voeding is geen vervanger van medicatie

Voeding is altijd een aanvulling op medicatie en nooit een vervanger ervan. Wanneer je schildklier is beschadigd door Hashimoto, produceert die minder schildklierhormonen. Medicatie vult dit gebrek aan met synthetische varianten van die hormonen. Voeding doet dit niet, en zal daarmee de medicatie niet kunnen vervangen.

Wel kan het zo zijn dat je lichaam door de aangepaste voeding beter in staat is om de nog beschikbare schildklierhormonen te gebruiken. Bijvoorbeeld door een betere darm- en leverfunctie kan je lichaam de beschikbare T4 hormonen effectiever omzetten in actieve T3 hormonen. En bij sommige mensen kan de schildklier zich deels herstellen door het tot rust komen van de ontstekingen en het immuunsysteem. In sommige gevallen is het hierdoor mogelijk om je medicatie te verlagen. Doe dit altijd in overleg met een arts.

de praktijk: Ga ermee aan de slag

Raad je me aan om mijn dieet om te gooien?

Ik raad je vooral aan om te doen wat voor jou goed voelt. Voor sommige mensen is het heel makkelijk om anders te gaan eten, voor anderen is dat veel moeilijker en levert het vooral veel stress op. En dat laatste is echt niet de bedoeling. Want stress heeft ook een negatief effect op je Hashimoto klachten. Dus bedenk vooral een aanpak die past bij jouw situatie. En kom je er in je eentje niet uit? Ik denk graag met je mee.

Hoe kan ik mijn dieet het beste aanpassen?

Als je je dieet wil gaan aanpassen om meer energie te krijgen en minder last te hebben van Hashimoto restklachten, dan is het zaak om je eigen intolerantiepuzzel te gaan leggen. Hiervoor kun je de volgende stappen overwegen:

1. Stop met gluten en/of zuivel. Stoppen met gluten en/of zuivel levert vaak al goede resultaten op en is voor veel mensen haalbaar.

Je kan met gluten en zuivel allebei in een keer stoppen of ze één voor één uit je dieet halen. Bedenk wel dat een beetje stoppen vaak niet werkt. Het is dus niet handig om meestal geen gluten te eten, maar wel af en toe. Dat is zonde van je inspanning. Het kan wel even duren voordat het lichaam deze voedingsmiddelen volledig heeft afgevoerd en je het effect kunt merken. Dus als je met deze voedingsmiddelen wilt stoppen om te kijken of het voor jou werkt, geef jezelf dan minstens drie maanden de tijd. Als je moet kiezen, start dan met een glutenvrij dieet. Daarvan zijn de effecten meestal het grootst.

Inspiratie nodig? Alle recepten op deze website zijn gluten- en zuivelvrij. Ook denk ik graag met je mee over hoe jij een gluten- en zuivelvrij dieet goed kan inpassen in jouw leven op een gezonde en duurzame manier. Kijk hier voor de mogelijkheden.

Andere goede inspiratiebronnen zijn de baksels van Marike Bol, het Kookboek Simpel en Puur van Sanne van Lierop en het bakboek Zoet zonder suiker van Kim Sue. Voor zuivelvrije gerechten zijn vegan recepten vaak ook een goede bron van inspiratie.

Lees meer…

Lees minder

2. Start met het Hashimoto Eliminatiedieet. Naast gluten en zuivel ga je onderzoeken of je gevoelig bent voor soja, geraffineerde suiker en alcohol. Dit levert vaak grote verbeteringen in de gezondheid op.

In dit eliminatie dieet vermijd je tijdelijk gluten, zuivel, soja, suiker en alcohol. Hierdoor zal je lichaam tot rust komen en zullen je symptomen verminderen. Dit dieet hou je net zo lang aan tot je voelt dat er geen rek meer zit in de vooruitgang. Dan ga je één voor één weer ingrediënten introduceren en hou je goed bij hoe je daarop reageert. Merk je geen negatieve consequenties, dan kun je die ingrediënten gewoon weer toevoegen aan je dieet. Merk je wel dat je bijvoorbeeld weer meer last krijgt van je darmen of dat je er moe van wordt, dan weet je dat je die producten beter nog wat langer kan laten liggen. Op een later moment kun je opnieuw proberen het product te herintroduceren om te zien of je lichaam er ondertussen wel goed tegen kan.

Vera Kamphorst heeft het Hashimoto Eliminatiedieet ontwikkeld op basis van veel studie en onderzoek. Ze deelt haar kennis hierover uitvoerig op haar website, met een online programma en met haar boek over het dieet. Haar visie is gebaseerd op weetkracht – want als je de relatie tussen voeding en Hashimoto helemaal begrijpt, dan is een aanpassing van je dieet veel makkelijker vol te houden. Ik heb zelf veel gehad aan het werk van Vera en kan het iedereen aanraden.

Ik help je graag met de praktische kant van het dieet. Want het is nogal een commitment en een aanpassing. Dus, hoe doe je dat? Wat zijn gluten precies en hoe vervang je die? En hoe maak je je eten toch nog lekker romig zonder het gebruik van zuivel? Waar koop je goede vervangende producten en hoe doe je dat met eten buiten de deur? Ik help je graag verder. Ook zijn alle recepten op deze website vrij van gluten, zuivel, soja, geraffineerde suiker en alcohol en daarmee geschikt voor het Hashimoto Eliminatiedieet.

Lees meer…

Lees minder

3. Start met het Auto-Immuun Protocol (AIP). Heeft het allemaal nog niet het gewenste eindresultaat opgeleverd? Dan is de kans groot dat je intolerantiepuzzel nog niet compleet is. Hiervoor is het AIP dieet ontworpen.

Met het AIP dieet ga je op zoek naar de laatste ontbrekende stukjes van je intolerantiepuzzel. Het is een eliminatiedieet, waarbij je gaat onderzoeken voor welke voedingsmiddelen jij overgevoelig bent. Je start hierbij met alle voedingsmiddelen uit te sluiten waarvan bekend is dat ze problemen kunnen geven bij mensen met auto-immuunziektes als Hashimoto. Door alles uit te sluiten zal je lichaam waarschijnlijk tot rust komen en zullen je symptomen afnemen. Dit doe je 1-3 maanden, of totdat je voelt dat je dat er geen rek meer zit in je vooruitgang. Dan ga je één voor één weer ingrediënten toevoegen aan het dieet en observeer je goed hoe je reageert. Bij sommige voeding zal je er bijvoorbeeld achter komen dat je darmen van slag raken, dat je hoofdpijn krijgt of heel moe wordt. Dan weet je dat je die voeding beter links kan laten liggen – er is dan sprake van een intolerantie of misschien zelfs wel een allergie. Aan het einde van de rit heb jij jouw Hashimoto intolerantiepuzzel compleet.

Er zijn twee versies van het AIP dieet. De volledige versie sluit naast gluten, zuivel, soja, suiker en alcohol ook granen, pseudogranen, eieren, noten, pitten, zaden, peulvruchten, nachtschades (tomaat, aubergine, paprika en aardappel), een aantal plantaardige oliën en bewerkte voedingsmiddelen uit. Bij de light versie zijn er een aantal ingrediënten wel toegestaan waar slechts een heel klein percentage van de mensen met auto-immuun ziekten slecht op reageert en die het dieet een stuk makkelijker maken. Dat zijn rijst, quinoa, zaden, cacao, koffie en peulvruchten (behalve pinda’s).

Ik heb zelf veel gehad aan het AIP dieet, maar weet ook dat het een grote verandering is en niet altijd even makkelijk. Om je op weg te helpen kun je alle recepten op deze website filteren op AIP light en AIP full. Ook kun je alle recepten filteren op specifieke intoleranties die uit het AIP dieet naar voren kunnen komen, zodat je precies kan vinden wat bij jou situatie past. Daarnaast kan ik je helpen met al je vragen, van hoe je het in je leven kan inpassen en alle praktische dingen waar je tegenaan loopt.

Lees meer…

Lees minder

Na hoe lang kan ik resultaat verwachten?

Dat verschilt van persoon tot persoon. Na 2 weken kan je soms al meer energie beginnen te voelen, maar bij andere kan wat langer duren. Het wordt aangeraden om het in ieder geval 3 maanden uit te proberen.

Het is belangrijk om te beseffen dat de beginfase extra pittig kan zijn. Vooral als je grote dieetveranderingen in één keer doorvoert. Je lichaam heeft echt even aanpassingstijd nodig om een nieuwe balans te vinden en de voordelen te gaan voelen. Lees mijn persoonlijke ervaringen hiermee op mijn blog.

Val ik af als ik mijn intolerantiepuzzel heb gelegd?

Voor veel mensen met Hashimoto zijn de extra kilo’s en de moeite die het kost om af te vallen een doorn in het oog. Hoewel dit voor veel mensen niet het hoofddoel is van het aanpassen van het dieet, is het vaak wel een fijn bijkomend effect. En ik begrijp het ook heel goed als dit gewoon je hoofddoel is. Ik heb net als zo velen meerdere diëten geprobeerd, zonder enig succes. Maar toen ik alle producten had uitgesloten die mijn lichaam stress bezorgden, lukte het eindelijk om kilo’s kwijt te raken. En zo werkt het voor velen.

Als je lichaam tot rust komt, doordat het niet meer overgevoelig reageert op je eten, komt het eindelijk uit de overlevingsstand. Hierdoor kan je lichaam ook weer toekomen aan zaken als afvallen. Wil je deze relatie helemaal doorgronden? Dan raad ik je het werk van Vera Kamphorst aan.

Als ik een intolerantie heb ontdekt, kan ik het dan nooit meer eten?

Ik heb goed nieuws voor je: tenzij je een allergie hebt, heb je grote kans dat jij op den duur weer dingen kunt eten en drinken waar je nu nog last van ervaart. Ons lichaam heeft een zeer goed herstellend vermogen. Bijvoorbeeld: als jij de voedingsmiddelen die bij jou een lekkende darm veroorzaken tijdelijk mijdt, kan je darmwand weer helen. Doordat de darmwand zich heelt zullen de effecten van de lekkende darm, zoals ontstekingen en auto-immuun reacties, afnemen. Bovendien kan een herstelde darmwand meer verdragen dan toen hij nog ‘lek’ was. Dus de voedingsmiddelen die nu klachten veroorzaken, hoeven dat in de toekomst niet meer te doen. Af en toe kun je dus proberen of je nog steeds gevoelig reageert op bijvoorbeeld gluten.

Natuurlijk is het wel altijd slim om goed op te blijven letten en de producten waarop je ooit gevoelig hebt gereageerd met aandacht en mate te consumeren. Maar als je erachter komt dat je lichaam op dit moment moeite heeft met een product, betekent dit zeker niet dat je het nooit meer kan eten. Fijn he?

Werkt het leggen van de intolerantiepuzzel voor iedereen?

Hoewel het voor veel mensen helpt bij het krijgen van meer energie en het verminderen van Hashimoto klachten, werkt het niet voor iedereen. Ieder lichaam werkt anders en hoe jij precies gaat reageren, is van te voren niet te voorspellen. Of het voor jou werkt, daar kun je alleen zelf achter komen door het te proberen.

Ik ben vegetarisch/vegan, kan ik mijn dieet dan aanpassen?

Ja dat kan zeker. Het is alleen extra belangrijk om mogelijke tekorten goed in de gaten te houden. Het is vooral belangrijk dat je voldoende eiwitten binnenkrijgt, dus dat je voldoende plantaardige eiwitten aan je dieet toevoegt. Een volledig AIP dieet in combinatie met een vegetarisch/vegan dieet wordt wel vaak afgeraden, omdat je dan geen peulvruchten (lees: plantaardige eiwitten) meer kan eten. Overleg in dat geval altijd met een goede diëtist om tekorten te voorkomen.

Voor mensen die geen vlees eten en Hashimoto hebben is het sowieso verstandig om de B12 levels goed in de gaten te houden. Hier hebben mensen met Hashimoto relatief vaak een tekort aan. Dit heeft verder niet zo veel met het uitzoeken van je intoleranties te maken, maar is een gratis tip erbij.

Andere dieet- en levensstijladviezen voor Hashimoto

Naast het leggen van je intolerantiepuzzel zijn er vele andere levensstijl adviezen die kunnen bijdragen aan het verminderen van Hashimoto klachten. De meeste hiervan zijn gericht op stress reductie, het slikken van supplementen en bewegen. Wil je hier meer over weten, lees dan bijvoorbeeld het boek Leven met Hashimoto van Kelly Homersson of kijk op Hahshimoto.nl of op de website van Schildklier Organisatie Nederland.

Voeding & Hashimoto

de basis: Hashimoto en de behandeling

de theorie: Relatie tussen darmen, voeding & Hashimoto

de praktijk: Ga ermee aan de slag

Op de hoogte blijven?